10 października 2017 r. odbyła się na UKSW ogólnopolska konferencja dotycząca aksjologicznych i prawnych problemów bezdomności. W konferencji brali udział zarówno przedstawiciele środowiska akademickiego jak i praktycy stykający się z problemem bezdomności w swojej codziennej pracy. Jednym z panelistów był Janusz Sukiennik, koordynator programu wychodzenia z bezdomności i uzależnień „Damy Radę” w Caritas Polska, koncentrującego się na niesieniu pomocy  w oparciu o chrześcijańskie rozumienie miłości bliźniego, czyli niosąc aktywną, konkretną pomoc w życiowym kryzysie, z poszanowaniem oraz odniesieniem się do niezbywalnej godności zmarginalizowanego społecznie człowieka.

W części teoretycznej przedstawiono koncepcje podejścia do przeciwdziałania bezdomności w ujęciu prawno – historycznym. Podkreślono, że pomimo ochrony prawnej wynikającej zarówno z prawodawstwa polskiego jak i europejskiego, osoby bezdomne są jedną z najbardziej zaniedbanych grup społecznych, a ich sytuacja różni się diametralnie od prezentowanych standardów. Paneliści zwrócili uwagę, że pomoc osobom bezdomnym w Polsce polega w znacznym stopniu na działaniach interwencyjnych, ograniczających się najczęściej do aspektów fizjologicznych, dających potrzebującym poczucie podstawowego bezpieczeństwa. Dlatego oprócz tego należy rozwijać aktywną politykę przeciwdziałania bezdomności, angażującą samych zainteresowanych, uwzględniającą ich perspektywę i szanującą ich drogi wyboru w życiu . Ponadto prof. Irena Lipowicz, inicjatorka i spiritus movens spotkania, zaprzeczyła częstemu przekonaniu u osób mało znających rzeczywistość osób bezdomnych, jakoby bezdomność była ich osobistym wyborem. Podkreśliła, że zdarzające się deklaracje osób bezdomnych o dobrowolności pozostawania w takim stanie są jedynie próbą racjonalizacji ich sytuacji życiowej, wynikającej również ze wstydu i poczucia utraty godności.

Janusz Sukiennik z  Caritas Polska zaznaczył, że proces rehabilitacji społecznej osób bezdomnych należy zaczynać się od odbudowy nadziei w nich samych, a następnie pomóc im zrealizować ich własny potencjał i pragnienia. Wszystkie działania rehabilitacyjne muszą odbywać się z poszanowaniem ich godności i poczucia własnej wartości, najczęściej zagubionej bądź niedoszacowanej. Koordynator programu „Damy Radę” zauważył, że dominujący ciągle w Polsce model pomocy bezdomnym ma charakter interwencyjny, utrwalający bierną i roszczeniową postawę wśród tej grupy osób. Dlatego Caritas Polska prowadząc wspomniany pilotażowy program stosuje kompleksowe wsparcie w procesie wychodzenia z bezdomności: od fachowej pomocy terapeutycznej i socjalnej po pomoc w znalezieniu mieszkania i pracy. Janusz Sukiennik podkreślił, że trwałość procesu rehabilitacji społecznej osób wychodzących z bezdomności jest uzależniona od motywacji samych zainteresowanych, ale także od licznych barier formalno – prawnych, takich jak: brak systemowej regulacji prawnej sytuacji osób bezdomnych, nawet definicji która uwzględniała by  różne stadia bezdomności, swobodna interpretacja regulacji prawnych przez konkretnych urzędników czy też przepisy, a zwłaszcza praktyki windykacyjne komorników, uniemożliwiające często rozpoczęcie przez człowieka, który podjął starania o zmianę swojego życia,  stanięcie na nogi i wytrwanie w trudnym procesie rehabilitacji życiowej.

Tegoroczna konferencja „Aksjologiczne i prawne problemy bezdomności”, zorganizowana przez Wydział Prawa i Administracji UKSW, była kontynuacją ubiegłorocznej konferencji „Bezdomność – problemy prawne, innowacyjne rozwiązania”, na którą również został zaproszony z referatem przedstawiciel Caritas Polska. Obie konferencje są cennym dla wszystkich uczestników terenem spotkania idei oraz praktyki w mało dotychczas poznanym, specyficznym obszarze wykluczenia społecznego, jakim jest bezdomność. Co szczególnie cieszy, to liczna obecność w audytorium studentów, których zainteresowanie tym trudnym tematem pozwala mieć nadzieję, że w przyszłości prawo będzie bardziej sprzyjające nowoczesnym rozwiązaniom w tej dziedzinie.

(IK)

Na zdj. prof. Irena Lipowicz, organizator i spiritus movens konferencji

fot. Dzięki uprzejmości UKSW