W święto Maryi Wspomożenia Wiernych, 24 maja 1905 r., otwarty został pierwszy sekretariat Caritas we Wrocławiu. Inicjatorką jego utworzenia była sługa Boża matka Gabriele Klausa, założycielka zgromadzenia Sióstr Bożego Serca Jezusa. Siostry te po dziś dzień pełnią posługę miłosierdzia w Centralnym Ośrodku Caritas we Wrocławiu.

Początki były bardzo skromne. Proboszcz parafii św. Wojciecha nieodpłatnie użyczył pannie Klausie dwóch pomieszczeń w suterenie budynku parafialnego, które mogły służyć jako sekretariat. Na wyposażeniu były tylko dwa stoły, krzesła i stara szafa, mieszcząca konieczne dokumenty. Okna wychodziły wprost na ulicę, tak, że przy ich otwarciu widać było stopy przechodniów, a pył i kurz wpadał do pomieszczeń. Na zewnątrz było hałaśliwie, wewnątrz ciemno, ale jaśniało tam miłosierdzie okazywane osobom potrzebującym przez Gabriele i jej towarzyszki.

Pierwsze lata były bardzo trudne. Pozyskanie środków na cele charytatywne nie przychodziło łatwo, mimo, że do swojej działalności na rzecz potrzebujących Gabriele Klausa miała gruntowne przygotowanie. Potrzebną wiedzę i umiejętności zdobyła m. in. uczestnicząc w Konferencji Związku Caritas dla katolickich Niemiec we Wrocławiu (3–5 października 1904 r.) oraz zapoznając się z działalnością sekretariatu w Berlinie, gdzie przez pewien czas pracowała.

Pomimo początkowych trudności liczba kobiet współpracujących w tym dziele systematycznie rosła. W roku 1907 było ich już osiem, a rok później Sodalicja Bożego Serca Jezusa liczyła 4 sodaliski, 7 probantek i 4 aspirantki. Ta grupa łączyła pomoc ubogim z modlitwą. Cotygodniowe zebrania modlitewne poprzedzone były wspólnym omawianiem listów z prośbami o pomoc, jakie wpływały do sekretariatu Caritas. Poszczególne sodaliski sprawdzały każdą taką sytuację osobiście i zajmowały się nią w miarę możliwości. Dla głodnych zawsze miały kilka marek na jałmużnę, które otrzymywały od dobroczyńców. Od samego początku sekretariat prowadził współpracę z wrocławskimi parafiami i stowarzyszeniami charytatywnymi, takimi jak stowarzyszenie św. Wincentego. Stworzony został wtedy formularz zawierający najpotrzebniejsze dane, tak aby zbudować pewnego rodzaju bazę danych o osobach korzystających z pomocy. Nie zawsze się to udawało, ponieważ część parafii nie wykazała chęci współpracy w tym dziele. Z wielką radością natomiast Gabriele Klausa pisała o współpracy z urzędnikami miejskimi. Już 15 lipca 1905 roku przewodniczący Miejskiej Dyrekcji ds. Ubogich, radny miejski Martins, zaoferował współpracę z Miejskim Zarządem Do Spraw Ubogich i Fundacji.

Sekretariat Caritas przyjmował interesantów między godziną 9 a 13 . Na dyżurze były zawsze dwie panie. Codziennie spływały prośby o wsparcie, czasami kierowane również przez osoby znane ze swej dobroczynności, proszące o sprawdzenie i załatwienie konkretnej sprawy. Z biegiem czasu w sposób naturalny sekretariat rozbudowywał swoją siatkę kontaktów zarówno na płaszczyźnie urzędowej jak i z różnego rodzaju osobami i instytucjami działającymi na polu charytatywnym.

Najważniejszym dziełem, w które angażował się sekretariat Caritas w swych pierwszych latach działalności było utworzenie ochronki dla dziewcząt. Współpraca ze stowarzyszeniami katolickimi owocowała również konkretnymi dziełami. W sekretariacie utworzono punkt sprzedaży Stowarzyszenia Szwaczek św. Elżbiety, Stowarzyszenie Zbieraczy miało tu swój magazyn, w pomieszczeniach sekretariatu odbywały się również kursy dokształcające organizowane przez Stowarzyszenie Katolickich Pomocy Domowych czy Stowarzyszenie Katolickich Kobiet i Dziewcząt Pracujących.

Dużym problemem, z którym zmagała się ówczesna społeczność, był alkoholizm, prowadzący często w konsekwencji do nędzy materialnej i moralnej. W sekretariacie odbywały się comiesięczne spotkania dla 20 – 40 osób uzależnionych, rozpoczynające się krótkim wykładem, po którym odbywała się druga część integracyjna przy cieście, kawie i herbacie. Sekretariat prowadził akta dotyczące tych osób i składał do magistratu sprawozdania dotyczące ich walki z chorobą alkoholową.

Aby pomoc była świadczona na odpowiednim poziomie, wszyscy pracujący w sekretariacie brali udział w szkoleniach. Życzliwość różnych osób i instytucji wpłynęła na poszerzenie zakresu działalności i odpowiedzialności sekretariatu Caritas. Na początku 1909 roku to sekretariat Caritas podjął się opracowania przypadków z sądu dla nieletnich, które wpływały do Wrocławskiej Centralnej Opieki nad Młodzieżą, a wymagały przeprowadzenia wywiadu środowiskowego, nadzoru i sporządzenia sprawozdania dla centrali.

Oddziaływanie sekretariatu było tak duże, że już w roku 1908 wrocławskie konferencje św. Wincentego, zajmujące się działalnością charytatywną w parafiach, połączyły się w zrzeszenie stowarzyszeń charytatywnych, a 4 stycznia 1909 r utworzono z nich Caritas dla Miasta Wrocławia.

Działalność prowadzona przez sekretariat rozszerzyła się do tego stopnia, że 4 kwietnia została przeniesiona na nowe miejsce przy obecnym pl. Kościelnym 5. Również tego dnia książę kardynał Georg Kopp uroczyście zainaugurował działalność Związku Caritas dla Archidiecezji Wrocławskiej.

„W ten sposób z nieznacznych początków, z maleńkiego ziarenka, zasianego poprzez powstanie Sekretariatu Caritas w maju 1905 r., z Bożym błogosławieństwem i pomocą powstało już wielkie drzewo, które zaczynało się rozrastać, ogarniając swymi konarami i gałęziami cała diecezję” – pisała Gabriela Klause.

(opr. Paweł Trawka, na podstawie „VICTIMA CARITATIS – Żywot naszej Matki Gabrieli Klausa założycielki Sodalicji i Zgromadzenia Sióstr Serca Jezusa we Wrocławiu”, M. Paula Becker, Wrocław 2003 r.