W dniach od 10 do 12 października odbyła się w Warszawie 2. edycja Partners Meeting, spotkania mającego na celu wymianę doświadczeń między przedstawicielami głównych partnerów Caritas Polska. Tak jak w ubiegłym roku, tematem przewodnim była odpowiedź na kryzys uchodźczy spowodowany wojną w Ukrainie.

Dyskusje rozpoczął dyrektor Caritas Polska, ks. dr Marcin Iżycki, który w swoim wystąpieniu podsumował dotychczasowe osiągnięcia w pomocy niesionej ukraińskim uchodźcom. Nakreślił główne wyzwania, przed którymi stoją społeczeństwa w Europie w wyniku przedłużającego się konfliktu zbrojnego, dziękując za okazaną solidarność przez partnerów regionalnych Caritas.

– Bardzo Wam dziękuję za 1,5 rok wspólnej pracy, za Waszą odwagę i ogromną pracę na rzecz milionów ludzi potrzebujących, przestraszonych i doświadczających przemocy. Praca Caritas jest światłem, którego dzisiaj bardzo potrzeba. Drodzy przyjaciele, jako sieć Caritas jesteśmy z Wami, a to spotkanie jest dowodem solidarności i otwartości na dalszą współpracę – przekonywał ks. Iżycki.

Dyrektorowi CP wtórował Jean-Yves Terlinden, reprezentujący Caritas Europa. Docenił on skalę pomocy, którą Caritas Polska koordynowała w pierwszych, najtrudniejszych miesiącach wojny i kryzysu uchodźczego. Zachęcił uczestników spotkania do aktywnego dzielenia się doświadczeniami, jakie każda narodowa Caritas zebrała w trakcie rozwijania swoich projektów pomocowych.

Kolejnym prelegentem była Anna Karpińska, która w imieniu Pawła Szefernakera, Pełnomocnika Rządu ds. uchodźców wojennych z Ukrainy, podziękowała za dotychczasową pracę Caritas w Polsce.

– Ogromną rolę w opiece nad ukraińskimi uchodźcami odegrała Caritas Polska, która kontynuuje swoje działania po dziś dzień. Trudno jest przywołać wszystkie te akcje, jesteśmy wdzięczni za pomoc w tych trudnych czasach. Dzięki współpracy całego społeczeństwa, władz państwowych i organizacji pozarządowych, byliśmy w stanie sprostać wyzwaniom. Prosimy o dalsze wspieranie długoterminowych prac na rzecz potrzebujących uchodźców z Ukrainy – przekazała Karpińska.

„Byłem pod wrażeniem zespołów Caritas”

W następnej kolejności wypowiedzieli się przedstawiciele międzynarodowych instytucji UNHCR i UNICEF. Kevin Allen, przedstawiciel UNHCR w Polsce podkreślił, że w czasie całej swojej dotychczasowej, 24-letniej pracy dla Organizacji Narodów Zjednoczonych, nigdy nie widział tak ogromnej skali pomocy, jaką Polacy nieśli w odruchu serca dla Ukrainy.

– W pierwszych tygodniach wojny wizytowałem różne punkty, gdzie gromadzili się ukraińscy uchodźcy i byłem pod wrażeniem zespołów Caritas. To nie była dla nich zwykła praca, to było poczucie misji, wszystkich łączyło poczucie słuszności swego poświęcenia dla Ukraińców! – mówił Allen.

Kiedy struktury ONZ są powoływane do pracy w takich krajach jak Somalia czy Afganistan, to działają w ramach wcześniej zaimplementowanych i przyjętych procedur, tworząc platformy do pomocy praktycznie od zera. W przypadku Polski, gdzie dobrze funkcjonowały instytucje państwowe i organizacje pozarządowe należało uważać by nie duplikować programów. Przez Polskę, która stanowiła wtedy bramę do Europy, przeszło blisko 6 milionów ukraińskich uchodźców (tyle co mieszkańców Danii), z czego 1,6 mln zostało w Polsce (to populacja Estonii).

Wymiana doświadczeń

Pierwszym wyzwaniem po rozpoczęciu wojny było wyjście naprzeciw milionom uchodźców, umożliwienie im wejście do Europy. Drugim było znalezienie im schronienia i zapewnienie bezpieczeństwa. Trzecim było wsparcie w integracji matek i dzieci w nowych miejscach, często w nieznane systemy edukacji. Aktualne analizy nie pozostawiają złudzeń – trzeba się szykować na długotrwały konflikt i rozwiązania muszą być dostosowane do tej sytuacji. Celem jest stworzenie dobrych warunków dla ludzi, aby wykorzystali czas w Polsce do nauki, aby już z lepszym wykształceniem i pożytecznymi umiejętnościami wrócili w przyszłości do Ukrainy i pomogli jej się odbudować i przekazali społeczeństwu nowy punkt widzenia na organizację życia społecznego, warunków pracy i edukacji.

W ramach Partnes Meeting przekazywane są doświadczenia różnych organizacji, nie tylko „siostrzanych” Caritas. UNICEF podzielił się swoimi danymi, podkreślając, że nie byli gotowi na skalę kryzysu, z którym trzeba było się zmierzyć. Trzeba było zbudować praktycznie zespół od nowa, ustalić z władzami państwowymi, gdzie są luki potrzeb, które można było wypełnić. Wszystko na gorąco, w czasie, kiedy ludziom trzeba było pomóc tu i teraz. Pomocą objęto ponad milion dzieci w sferze edukacji, pół miliona otrzymało porady psychologiczne, przeszkolono 20 tys. pracowników w ponad 2000 szkołach w Polsce (jak odpowiedzieć na potrzeby ukraińskich dzieci). Do matek docierało, że ich pobyt w Polsce będzie dłuższy niż zakładały i że trzeba spróbować się odnaleźć w innej rzeczywistości. Ponad 224217 dzieci ukraińskich nie funkcjonuje w polskim systemie edukacji, zaś 171542 chodzi do polskich szkół. Trudno zbadać skalę dzieci, które nie uczestniczą w żadnym systemie i właśnie to stanowi największe wyzwanie na przyszłość, aby nie zostały wykluczone ze społeczeństwa.

– Dzieci wskazują, że odczuwają samotność. Najbardziej potrzebują być wysłuchane przez profesjonalnego psychologa, potrzebują aktywności sportowych i kulturowych. Wzrasta przemoc w sieci i poczucie wykluczenia. Martwią się o tym co będą robić po zakończeniu szkoły – podkreśliła Milena Harizanova, szefowa działu ochrony dzieci w biurze UNICEF.

Kryzys uchodźczy okiem pracowników

Następny panel przeprowadzili pracownicy Caritas Polska, wskazując jakie rozwiązania przyjęto w dobie kryzysu uchodźczego.

– Półtora roku temu byliśmy w zupełnie innym miejscu jako organizacja. W dziale pomagającym migrantom i uchodźcom przed wojną pracowało 5 osób, obecnie to ponad 30! Skokowo wzrosły nasze zadania, ale wiele się nauczyliśmy, aby lepiej odpowiedzieć na potrzeby nowych beneficjentów! – przekazała Małgorzata Jarosz-Jarszewska, zastępca dyrektora Caritas Polska.

Więcej o działaniach Caritas Polska na rzecz migrantów i uchodźców przeczytasz tu: KLIK

Goście zostali zaproszeni do działającego w Warszawie Centrum Pomocy Migrantom i Uchodźcom, gdzie koordynatorka miejsca pokazała, jak ono funkcjonuje i na co jest kładziony nacisk. To była dobra okazja, by przyjrzeć się pracy Centrum w normalnych godzinach funkcjonowania. Rozmawiano również ze starszymi beneficjentami, którzy opowiadali o tym, jaką pomoc w integracji z polskim społeczeństwem otrzymali i jak sami stają się wolontariuszami, gotowymi nieść pomoc innym wykluczonym.

Kolejny dzień spotkania był przewidziany na pracę w grupach. W ich trakcie omawiano 4 główne obszary pomocy uchodźcom, w sektorze edukacji, sprawach zatrudnienia, integracji społecznej i wsparcia psychologicznego. Kolejni przedstawiciele krajowych Caritas przedstawiali swoje rozwiązania jakie u siebie przyjęto i wymieniano się dobrymi praktykami. Swoimi spostrzeżeniami dzielili się przedstawiciele z m.in. Caritas Bułgaria, Caritas Węgry, Caritas Słowacja i Caritas Europa.

Perspektywa ukraińska

Ostatni dzień rozpoczął się od występu artystycznego, przygotowanego przez ukraińskich prelegentów. Następnie przedstawiciele Caritas Ukraina oraz Caritas SPES-Ukraina przedstawili sytuację na miejscu. Jest ona dramatycznie zła: Caritas Ukraina podała, że w 2021 roku dane 3,4 mln obywateli Ukrainy potrzebowało pomocy, zaś obecnie to 17 milionów! Niepokojące są również badania, które wskazują, że w bliskiej przyszłości 15 milionów Ukraińców będzie potrzebować pomocy psychologicznej. Przy okazji wojny najbardziej cierpią dzieci, którym Caritas próbuje zapewnić równy dostęp do edukacji oraz do służby zdrowia. Znaczną trudnością jest dostęp do czystej wody.

Więcej o pomocy Caritas Polska po wysadzeniu tamy w Nowej Kachowce: KLIK

W Ukrainie Caritas tworzy zespoły składające się z psychologów, prawników i pracowników społecznych, którzy działają w grupach pierwszego kontaktu. Dużą uwagę poświęca się programom, które służą łączeniu ludzi, aby uczyli się współpracy i troski o siebie nawzajem. Ciągle organizowana jest przestrzeń na schronienie dla wewnętrznych uchodźców. Kolejnym rosnącym problemem jest handel ludźmi i zmuszanie ich do niewolniczej pracy, prostytucji.

Dyrektor Caritas SPES-Ukraina ks. Wiaczesław Gryniewicz SAC wspominał o niebezpieczeństwach, z jakim muszą się liczyć pracownicy Caritas. Centra pomocowe czy magazyny z pomocą humanitarną również są obierane za cel przez Rosjan.

Więcej o zbombardowaniu magazynu Caritas we Lwowie: KLIK

W związku z mnogością zadań Caritas tworzy bazy danych potrzeb, aby nie dublować swych programów pomocowych z innymi NGO-sami czy państwowymi instytucjami. Środki w większości są pozyskiwane z sieci światowej Caritas, dzięki czemu możliwe jest prowadzenie programów żywieniowych i zdrowotnych. Wartościowym wsparciem innych krajowych Caritas była pomoc przy organizacji turnusów wytchnieniowych dla dzieci, szczególnie z przyfrontowych miejscowości na wschodzie kraju. Polska z racji bliskiego sąsiedztwa była najważniejszym celem tych wakacji.

– Coraz ważniejsze stają się programy odbudowy, które prowadzimy w takich regionach jak Chersoń czy Charków. Mają na tyle dobrą renomę, że nawet państwowe instytucje chciałyby współpracować z nami na tym polu. Priorytetami zaś na  2024 rok to: szkolenie i wzmacnianie doradztwa psychologicznego, rehabilitacja poszkodowanych, finansowanie lepszych warunków mieszkalnych, odbudowa i organizacja wakacyjnych obozów dla dzieci – przekazał ks. Gryniewicz.

„Nic nie zastąpi bezpośredniego spotkania”

W ramach ostatniej części Partners Meeting odbyły się kolejne warsztaty, tym razem dotyczące różnych aspektów zarządzania w obszarach: zasobów ludzkich, pozyskiwania funduszy i zrównoważonego rozwoju, komunikacji oraz współpracy w zakresie migracji. W ich trakcie można było się zorientować, że niektóre Caritas krajowe się wyspecjalizowały w konkretnych dziedzinach, dając pożyteczne wskazówki pracownikom w innych krajach. Na koniec dyrektor Caritas Polska, ks. dr Marcin Iżycki podziękował zebranym za udział w panelach.

– Mimo że utrzymujemy stały kontakt telefoniczny czy mailowy, to widzimy, że nic nie zastąpi bezpośredniego spotkania. Mamy nadzieję jako organizatorzy, że zbudowane tu relacje i przyjaźnie będą miały przełożenie na jeszcze bliższą współpracę w ramach rodziny Caritas. I że będziemy w stanie jeszcze prężniej nieść pomoc naszym przyjaciołom z Ukrainy! – podsumował Partners Meeting ks. Iżycki.