Co wspólnego mają ze sobą turnieje szachowe, audycje radiowe, działania na rzecz bezdomnych, broszury informacyjne, ogrody zmysłów i warsztaty ceramiczne? Wszystkie te inicjatywy stanowią odpowiedź na lokalne potrzeby, a ich kształt jest efektem pracy wolontariuszy w ramach projektu „Czas na Młodzież 2019”.
Tysiąc młodych ludzie realizuje już niemal sto projektów społecznych zaplanowanych na podstawie swoich obserwacji i według własnych pomysłów. Wolontariusze muszą odpowiedzieć sobie na pytania: czego w mojej społeczności brakuje? Co mogłoby działać lepiej? Z czego jestem dumny, a co uważam za wyzwanie? Co ja z tym wszystkim mogę zrobić, a co jest poza moimi możliwościami? Takie rozeznanie pozwala zdiagnozować potrzeby, zauważyć problem i podjąć działanie.
Od wspólnotowości do samodzielności
Projekty są realizowane w kilkuosobowych grupach, mogą być też efektem pracy większych zespołów. Na przykład w Biłgoraju młodzież stworzyła ogród warzywno-kwiatowo-ziołowy. W ramach tej inicjatywy uczestnicy zrealizowali aż pięć projektów społecznych – działając w grupach Drukarzy, Stolarzy, Kucharzy, Ogrodników i Organizatorów – tak, by każdy wykorzystał swoje umiejętności i talenty. Podobne miejsce powstanie lada chwila w Łbiskach pod Warszawą, gdzie młodzi ludzie przygotowują się do tego, by stworzyć ogród zmysłów służący nie tylko ich środowisku, ale całej lokalnej społeczności.
Taka możliwość współpracy jest szczególnie cenna, gdy wolontariusze skupieni są wokół jednego środowiska oraz gdy są wśród nich osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Wspólnotowe działanie, w którym każda grupa odpowiada za swój wycinek, a następnie może zobaczyć efekt wspólnej pracy, jest czymś szalenie pożytecznym i ważnym. W szkole nie zawsze starcza na to czasu czasu i przestrzeni.
Wreszcie tworzą sami!
W przypadku osób z niepełnosprawnością intelektualną, których mamy w projekcie ponad trzysta, realizacja takich projektów ma ogromną wartość – młodzież, która zwykle występuje jedynie w charakterze adresatów wszelkich społecznych inicjatyw, może być teraz (zwykle po raz pierwszy w życiu) także ich twórcą. W tym przypadku realizacja odrębnych, niewspółpracujących ze sobą projektów mogłaby okazać się niemożliwa. Tworzenie jednej całości z kilku projektów społecznych odbywa się wówczas przy dużym wsparciu coacha (opiekuna grupy), któremu powierza się zdiagnozowanie problemów i potrzeb. A młodzi ludzie uczą się samodzielności, odpowiadając za swój wycinek zadania.
Przestrzeń dla różnorodności
Myślę, że największą wartością projektu jest to, że tworzy przestrzeń dla różnorodności – platformę dla uczestników, których pozornie bardzo wiele dzieli. Są wśród nich osoby z niepełnosprawnością intelektualną, ruchową, osoby pełnosprawne, z wielkich miast i maleńkich wsi, osoby w bardzo niekorzystnej sytuacji społecznej, studenci, wykształceni ludzie pracujący na etatach, podopieczni Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych, obcokrajowcy, ludzie o najróżniejszych doświadczeniach i światopoglądach; pochodzący z różnych stron – od Szczecina po Żywiec. Najmłodsi mają po piętnaście lat, a najstarsi założyli już własne rodziny. Praca z tak różnorodną grupą jest wielkim wyzwaniem. Jak przeszkolić tak bardzo różnych ludzi? Jak zaplanować współpracę w dobie pandemii? Jaki sposób komunikacji wybrać, gdy dzielą nas setki kilometrów? Takie pytania pojawiają się w codziennej pracy kilkudziesięciu coachów, którzy pozostają najbliżej uczestników projektu. Wiemy jednak, że to bardzo cenne doświadczenie dla nas wszystkich – zwłaszcza w czasach, w których często otaczamy się osobami jak najbardziej podobnymi do nas samych.
Motywacje do udziału w projekcie też są bardzo różne, ale jedną z najczęściej wymienianych przyczyn zaangażowania się w jego realizację jest chęć pozostawienia jakiegoś skrawka rzeczywistości nieco lepszym. Wyobraźmy sobie taką intencję pomnożoną przez tysiąc talentów, tysiąc otwartych głów i tysiąc par rąk chętnych do pracy.
To się dzieje!
Marta Klimczak
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Osi priorytetowej I. Osoby młode na rynku pracy, Działania 1.4 Młodzież solidarna w działaniu w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014–2020. Partnerem wiodącym jest gdańskie Stowarzyszenie Morena.
