Od 2014 r. stale wzrasta liczba cudzoziemców, którzy ubiegają się o zezwolenia na pobyt w Polsce. Wśród nich dominują obywatele Ukrainy, ale są też Białorusini, Hindusi, Wietnamczycy i Chińczycy. Spore wyzwanie stanowi adaptacja społeczna przyjeżdżających. Wspierają ich w tym Centra Pomocy Migrantom prowadzone przez Caritas w Warszawie, Olsztynie, Kaliszu i Szczecinie.
Liczba wydanych zezwoleń na pracę dla obywateli z państw spoza Unii Europejskiej w 2017 r. wzrosła o niemal 100% w porównaniu z rokiem 2016. Na koniec ubiegłego roku zostało wydanych pracodawcom przez wojewodów ok. 250 tys. zezwoleń na pracę, a powiatowe urzędy pracy zarejestrowały ok. 1,8 mln oświadczeń o zamiarze powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcom, co uprawniało ich do wykonywania pracy przez pół roku w ciągu 12 miesięcy. Większość zezwoleń na pracę trafia do obywateli Ukrainy – około 85%. Ogółem legalnie zatrudnionych jest w Polsce około 360 300 obywateli spoza UE. Atrakcyjność Polski jako kierunku emigracji stale wzrasta. Wiele wskazuje na to, że w nadchodzących latach utrzyma się taka tendencja, co, obok korzyści dla rynku pracy, stanowi również wyzwanie dla państwa związane z adaptacją społeczną.
4 punkty pomocy dla 10 tysięcy osób
Caritas Polska od maja 2018 roku rozpoczęła realizację projektów pomocowych dla migrantów i (na terenie woj. zachodniopomorskiego) również dla uchodźców. W ramach czterech realizowanych projektów finansowanych z Funduszu Azylu, Migracji i Integracji powstały Centra Pomocy Migrantom w Warszawie, Olsztynie, Kaliszu i Szczecinie. Centra oferują na co dzień pomoc doradczą konsultantów kulturowych i doradców integracyjnych, doradców zawodowych, psychologów i prawników, a także różnego rodzaju wsparcie socjalno-bytowe. Przewidziano także kursy adaptacyjne, kursy języka polskiego (realizowane przez centra w Olsztynie, Kaliszu i Szczecinie) oraz utworzenie międzykulturowej grupy tanecznej dla dzieci (w Warszawie), która pod okiem choreografa trenuje w ramach powstałego zespołu tanecznego Masovian Inter Dance Folk. W sumie pomocą zostanie objętych blisko 10 tysięcy osób.
Poza bezpośrednią pomocą dla migrantów projekty zakładają również edukację społeczeństwa przyjmującego poprzez szkolenia dla pracowników urzędów dotyczące aspektów pracy z cudzoziemcami oraz warsztaty metodyczne dla nauczycieli i pedagogów pracujących z dziećmi cudzoziemców. Zostaną również opracowane i rozdystrybuowane podręczniki przybliżające praktyczne aspekty integracji.
W województwie zachodniopomorskim projekt, w ramach którego przewidziane zostało wsparcie dla 2400 migrantów i uchodźców, realizowany jest w okresie od września 2018 roku do sierpnia 2020 roku. Kompleksowe wsparcie przewidziane zostało również dla 4500 migrantów mieszkających na terenie województwa wielkopolskiego, a projekt realizowany jest w okresie od czerwca 2018 roku do maja 2021 roku.
Pomagać można na wiele sposobów
W Olsztynie Punkt Informacyjno-Doradczy dla migrantów mieści się przy ul. Staromiejskiej, tuż przy Wysokiej Bramie na Starym Mieście. Punkt ma świetną lokalizację, łatwo do niego dotrzeć. Projekt zakłada kompleksowe, systematyczne wsparcie dla 1500 migrantów mieszkających na terenie województwa warmińsko-mazurskiego w okresie od kwietnia 2018 roku do marca 2020 roku. Punkt rozpoczął swoją działalność w kwietniu 2018 r. Na co dzień świadczy pomoc ze strony doradcy zawodowego, konsultanta kulturowego, doradcy ds. integracji oraz opiekuna świetlicy. Migranci trafiają do ośrodka zarówno kierowani przez urzędy (wojewódzki, pracy), jak i inne instytucje, w których są plakaty i ulotki zachęcające do spotkania z pracownikami biura i skorzystanie z oferowanej pomocy. Działa również strona migranci-warmiamazury.caritas.pl, zawierająca najważniejsze informacje o projekcie. Codziennie do punktu w Olsztynie zgłasza się kilkanaście osób. Część z nich podczas pierwszej wizyty otrzymuje poradę zawodową, doradztwo integracyjne dotyczące różnych aspektów życia w Polsce i zostaje zarejestrowana jako uczestnik projektu. Cudzoziemcom wydawane są również paczki z artykułami higienicznymi, udzielane są informacje o rynku pracy, doradca zawodowy pomaga w znalezieniu pracy, a ich dzieci mogą korzystać z zajęć na świetlicy. Podczas kolejnej wizyty cudzoziemcy mogą również otrzymać dofinansowanie na zakup leków czy drobnych zabiegów medycznych, odzieży oraz wynajmu mieszkania.
Rozpoczęto również realizacji kursów języka polskiego, co jest kluczowym elementem przy integracji migrantów. Większość osób, które zgłaszają się do punktu, to Ukraińcy, ale przychodzą również Białorusini, Gruzini i Rosjanie. Z pomocy korzysta również kilka osób z Libii, Maroka, Tunezji i Wybrzeża Kości Słoniowej. Otrzymują oni zarówno wsparcie socjalne, jak i pomoc doradczą. Poza tym finansowane są tłumaczenia ważnych dokumentów (np. dyplomów czy dokumentacji medycznej).
Zadaniem punktu jest również wsparcie pracodawców zatrudniających cudzoziemców. W ramach projektu organizowane będą spotkania z pracodawcami przedstawiające aspekty prawne związane z polskim rynkiem pracy dla cudzoziemców oraz wymiana doświadczeń pomiędzy pracodawcami. Migranci będą mieli też możliwość nawiązania kontaktów zawodowych. Działa również skrzynka mailowa dla pracodawców, gdzie pisząc na adres poradypracodawcy.olsztyn@caritas.org.pl można uzyskać informacje dotyczące zatrudniania cudzoziemców.
Wiele historii zapamiętam na długo
Na terenie woj. mazowieckiego realizowany jest od marca 2018 r. do lutego 2021 r. projekt „Wsparcie integracji cudzoziemców na Mazowszu”. Zakłada on powołanie rady, w skład której wejdą przedstawiciele organizacji pracujących na co dzień z migrantami. Celem rady będzie opracowanie modelu współpracy instytucjonalnej oraz wypracowanie rekomendacji dotyczących integracji migrantów.
Centrum Pomocy Migrantom w Warszawie rozpoczęło swoją działalność w maju 2018 r. Obecnie w Centrum zatrudnione są trzy osoby – doradczyni kulturowa i konsultantki kulturowe. Jako pierwsza pracę rozpoczęła konsultantka kulturowa Raisa, później doradczyni integracyjna Renata, w sierpniu dołączyła do zespołu druga konsultantka kulturowa Halina. Pierwsze osoby, którym udzielono wsparcia, trafiły do Centrum za pośrednictwem urzędów czy przez informacje przekazane osobom współpracujących z Caritas Polska. – Teraz najwięcej osób dowiaduje się o działaniu centrum tzw. drogą pantoflową – opowiadają pracownice Centrum. Obecnie każdego dnia przychodzi do biura średnio 10 osób. ― Część po raz pierwszy jest rejestrowana do projektu, inne przychodzą na umówioną wcześniej wizytę ze specjalistą. Są też osoby, które poszukują rozwiązania swojej trudnej sytuacji życiowej ― wylicza Renata ― Często też dzwonią, by w ten sposób otrzymać poradę w sprawach legalizacji pobytu lub tych zwykłych, związanych z codziennym funkcjonowaniem. Zdarzają się też telefony spoza granic Polski od osób, które planują przyjazd i chcą uzyskać informacje na ten temat ― dodaje. Najrzadszą formą kontaktu jest droga mailowa, ale dość często przychodzą informacje za pośrednictwem aplikacji telefonicznej WhatsApp. Do biur projektu w Warszawie i Grójcu najczęściej zgłaszają się osoby z Ukrainy i Czeczenii, ale również z Tadżykistanu, Armenii, Kazachstanu, Gruzji czy Białorusi.
― Najczęściej udzielane jest wsparcie związane ze znalezieniem mieszkania czy pracy oraz załatwieniem formalności związanych z legalizacją pobytu ― wylicza Renata. ― Skupiamy się na pomocy socjalnej, społecznej i doradczej. Wiele osób i historii, z którymi się spotykam w codziennej pracy, na pewno zapamiętam na długo. Zgłasza się do nas wiele rodzin wielodzietnych, natomiast wyjątkowa jest młoda rodzina z jedenaściorgiem dzieci. Opuścili Ukrainę i przyjechali, by rozpocząć życie od nowa w Polsce. Rodzice są zadbani, młodzi, aktywni i widać, że bardzo kochają swoje dzieci. Dzieci natomiast pomagają sobie nawzajem i z wielkim szacunkiem odnoszą się do rodziców ― opowiada Renata.
Pracownice Centrum w Warszawie zapytane o to, jaka sprawa, z którą zgłosili się migranci, była dla nich najtrudniejsza, podkreślają, że tak naprawdę każda ludzka historia jest trudna. Dobrze pamiętają, gdy zgłosiła się do nich niepełnosprawna kobieta z Tadżykistanu, która studiuje w Polsce i musiała z dnia na dzień opuścić mieszkanie, nie mając środków do życia. Zaangażowały inne organizacje do pomocy i wspólnie udało się znaleźć rozwiązanie. Niestety wsparcie, jakiego może udzielić centrum, nie jest nieograniczone. Zawsze jednak zgłaszające się tu osoby otrzymają informację, gdzie mogą uzyskać adekwatną pomoc i kierowane są do partnerów projektu, którzy mają szerszy zakres możliwości.
Katarzyna Gugała
Centra Pomocy Migrantom
Szczecin
Centrum Pomocy Migrantom i Uchodźcom w ramach projektu „Kompleksowy system wsparcia w zakresie adaptacji i integracji ze społeczeństwem obywateli państw trzecich przebywających na terenie województwa zachodniopomorskiego”
ul. Wieniawskiego 5, 71-142 Szczecin
+48 507-870-258
+48 515-402-273
biuro.fami.szczecin@caritas.org.pl
Kalisz
Centrum Pomocy Migrantom w ramach projektu „Wielkopolska Wspólna Sprawa”
ul. Stawiszyńska 20, 62-800 Kalisz
+48 572 571 182
Warszawa
Centrum Pomocy Migrantom w ramach projektu „Wsparcie integracji cudzoziemców na Mazowszu”
Krakowskie Przedmieście 62, 00-322 Warszawa
+48 660-424-014
hpomazan@caritas.org.pl;
rgairbekova@caritas.org.pl;
Olsztyn
Punkt Informacyjno-Doradczy w ramach projektu „System wsparcia cudzoziemców przebywających na terenie województwa warmińsko-mazurskiego w obszarze adaptacji i integracji społecznej”
Staromiejska 16/8, 10-017 Olsztyn
+48 572-571-171,
+48 572-571-172
Artykuł po raz pierwszy ukazał się w najnowszym numerze kwartalnika Caritas nr 1/2019.
Wersja papierowa jest dystrybuowana przez Caritas Polska i Caritas diecezjalne. Wersję elektroniczną można pobrać TUTAJ.
