Bywa tak, że otaczająca człowieka rzeczywistość nie jest zła, ale też nie najlepsza, za to na pewno bezpieczna, dlatego z czasem zaczyna brakować mu sił i motywacji, by ją zmienić. Taka właśnie rzeczywistość jest udziałem osób mieszkających w ośrodku dla cudzoziemców w Lininie. By pomóc ją zmienić, wolontariusze Caritas Polska, w ramach programu Czas na Młodzież, przeprowadzili projekt Mozaika.

Sytuacja mieszkających w Lininie Czeczenów od wielu miesięcy nie ulega zmianie. Pozostają oni w zawieszeniu, ponieważ trudno im uzyskać status uchodźcy, a co za tym idzie – prawo do pracy i stałego pobytu w Polsce. Mają gdzie mieszkać, nie grozi im głód, ale w ich życie wkradł się marazm. Projekt Mozaika, który udało się zrealizować dzięki przychylności kierownictwa ośrodka, to jeden ze sposobów na to, by odzyskali oni poczucie sprawczości i przekonali się, że scenariusz na ich dalsze życie zależy od nich samych.

Najwięcej chęci do zmiany mają najmłodsi mieszkańcy ośrodka, którzy uczęszczają do polskich szkół, dlatego to oni najliczniej włączyli się w projekt. Jak mówi Jakub Reszke, wolontariusz i koordynator merytoryczny programu Czas na Młodzież, ułożona przez nie mozaika będzie nieustanne przypominała o przeżytym pozytywnym doświadczeniu i motywowała do aktywności.

Autorką pomysłu na stworzenie mozaiki jest Julia Andruszko z Caritas Polska, która już wcześniej realizowała podobny projekt. Pierwszym etapem przedsięwzięcia było zgromadzenie przez wolontariuszy Caritas materiałów potrzebnych do stworzenia mozaiki – powystawowych i uszkodzonych płytek ceramicznych, które przeznaczono do utylizacji. Dzięki projektowi materiały te zyskały drugie życie.*

— Działanie to odwołuje się do idei recyklingu i upcyklingu. Twórczego wykorzystywania tego, co uznano za niepotrzebne — mówi Jakub Reszke. — Te działania będą wpisywać się również w promowaną przez nas postawę sprawczości — dodaje.

Do kolejnego etapu projektu włączyli się już mieszkańcy ośrodka w Lininie. Wraz z wolontariuszami pieczołowicie odzyskiwali płytki odklejając je od podłoża, oczyszczając i krusząc na mniejsze części.

Szczególnie istotną częścią projektu były warsztaty prowadzone przez Julię Andruszko z udziałem wolontariuszy, w czasie których wspólnie z rodzinami czeczeńskimi zastanawiano się nad przekazem i formą mozaik. Kluczem okazało się pytanie o to, co jest źródłem radości. Dla dzieci było nim jedzenie, z którym skojarzyły owoce. Ich kolory oraz kształty – okręgi, owale, trójkąty – stały się kanwą, na której uczestnicy, pracując wspólnie w małych grupach, tworzyli unikalne projekty, coś, z czym mogli się identyfikować i co odzwierciedlało ich wrażliwość.

Gotowe elementy mozaiki przeniesiono na oczyszczony i pomalowany fragment muru otaczającego ośrodek. — Poprzez tą aktywność chcieliśmy zaszczepić w uczestnikach projektu świadomość, że mogą oni kształtować rzeczywistość, że są w stanie zmieniać i oswajać otoczenie — tłumaczy Julia Andruszko. — Chcieliśmy także, by dowartościowana została każda osoba, wykonująca nawet najmniejszą czynność, bo przecież brak kogokolwiek oznaczałby, że mozaika nie powstałaby w takim kształcie — dodaje autorka pomysłu.

Proces powstawania mozaiki trwał blisko tydzień i angażował mieszkańców ośrodka i wolontariuszy Caritas przez kilka godzin dziennie. Jednak to nie koniec projektu. W planach jest finał, który będzie miał nie tylko znaczenie estetyczne, ale przede wszystkim będzie niósł ze sobą ważny przekaz. Pojedyncze obecnie elementy mozaiki zostaną połączone liniami prowadzącymi do hasła „Każdy jest cenny”. Hasło, wymyślone razem z uczestnikami warsztatów, będzie namalowane, a słowo „cenny” powstanie z połyskujących fragmentów płytek.

Projekt Mozaika to niezwykle inspirujące przedsięwzięcie, które na długo zostanie w sercach zaangażowanych w jego powstanie osób. Widok unikalnego dzieła będzie codziennie przypominał mieszkańcom ośrodka, że każdy w mozaice życia jest ważny, a wspólne działanie daje siłę, by kształtować swoją rzeczywistość.

Ośrodek dla cudzoziemców w Lininie koło Warszawy zapewnia tymczasowe schronienie m.in. Czeczeńcom, Afgańczykom czy uchodźcom z Ukrainy. Jego mieszkańcy przebywają w nim do czasu uregulowania ich statusu. Ośrodek regularnie odwiedzają wolontariusze związani z Centrum Wolontariatu Caritas Polska przy ul. Chłodnej w Warszawie. Prowadzą oni różnorodne warsztaty dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Celem tych zajęć jest aktywizacja i integracja, które ułatwią cudzoziemcom podjęcie kroków w kierunku usamodzielnienia.

*za przekazanie materiałów do stworzenia mozaiki dziękujemy firmom: Hydrotex-Bis, Bartico, Kamen Magazyn, Ceramika Glazomat Hubert Frankowski, DBM J. Sroczyński