Ferie zimowe to czas wyjazdów, zabawy i ciekawych zajęć. Niestety, ze względu na trudną sytuację rodzinną, z bogactwa tych możliwości nie wszyscy uczniowie mogą korzystać. Z pomocą przychodzą im świetlice socjoterapeutyczne prowadzone przez Caritas. O pracy jednej z warszawskich świetlic opowiada kierowniczka, Urszula Krysa.

Jedną z form pomocy, jakiej Caritas w Polsce udziela dzieciom, młodzieży i rodzinom, są Specjalistyczne Placówki Wsparcia Dziennego, czyli świetlice socjoterapeutyczne*, które świadczą opiekę przez cały rok szkolny, także w czasie wolnym od nauki. Obecnie w całej Polsce funkcjonuje blisko 100 świetlic prowadzonych przez Caritas diecezjalne, z których korzysta ok. 2000 dzieci i młodzieży. Większość placówek zapewnia opiekę w godzinach od 13 do 19, co oznacza, że uczniowie mogą w nich spędzać czas po zajęciach lekcyjnych aż do wieczora. Pracownicy świetlic i wolontariusze pomagają im w odrabianiu lekcji oraz w nauce. Z podopiecznymi, którzy często zmagają się z trudnościami w rodzinie i w szkole, pracują także specjaliści – psychologowie, logopedzi, pedagodzy czy psychoterapeuci. Poza opieką i wieloaspektowym wsparciem dydaktycznym placówki zapewniają wychowankom posiłek, co odciąża ich rodziny, które często znajdują się w trudnej sytuacji finansowej.

Wsparciem ze strony pracowników świetlicy objęci są również rodzice i opiekunowie dzieci. Pomoc ta jest ukierunkowana na kształtowanie w młodych ludziach właściwych postaw społecznych i chrześcijańskich, radzenie sobie z problemami emocjonalnymi, rozwijanie umiejętności życiowych takich jak sprzątanie, gotowanie, dbanie o higienę oraz zdrowe odżywianie. Wsparcie udzielane jest rodzinom także w zakresie motywowania dzieci do nauki i wszechstronnego rozwoju, poszukiwania swoich pasji i zainteresowań. Wiele świetlic zaprasza rodziny do wspólnego celebrowania świąt takich jak Boże Narodzenie, Wielkanoc, Dzień Matki czy Dzień Dziecka. Z okazji Dnia Dziecka organizowane są na przykład pikniki rodzinne, połączone z wyjściem do kina czy teatru bądź też z aktywnościami sportowymi.

W trakcie wakacji oraz ferii zimowych świetlice zapewniają podopiecznym całodzienną opiekę. Organizują wyjścia na lodowisko, na basen, na kręgle, na ścianki wspinaczkowe, do kina czy do muzeów. Wiele placówek bierze udział w akcjach typu „Lato w mieście” i „Zima w mieście”. W ubiegłym roku, w czasie wakacji, kilka warszawskich świetlic socjoterapeutycznych mogło zabrać swoich podopiecznych na lekcje muzealne, które zorganizowała Caritas Polska. Zajęcia odbyły się w Muzeum Narodowym, Muzeum Etnograficznym, Muzeum Łazienki Królewskie, Muzeum Historii Żydów Polskich Polin, Muzeum Fryderyka Chopina w Warszawie, Muzeum Pałacu Króla Jana III Sobieskiego w Wilanowie oraz w Stacji Muzeum.

Zajęcia dla dzieci ze świetlic odbywają się także w ferie zimowe 2023. Caritas Polska wraz z partnerami biznesowymi – firmą Generali oraz firmą Mastercard – przygotowała spotkania motywacyjno-edukacyjne, w których udział wezmą podopieczni świetlicy socjoterapeutycznej Caritas Archidiecezji Warszawskiej, mieszczącej się przy ulicy Gorlickiej 5/7 w Warszawie. Celem spotkań będzie zaprezentowanie młodzieży różnych możliwości pracy zawodowej i potencjalnych ścieżek kariery zawodowej. Udział w tych wydarzeniach pozwoli młodym ludziom poznać daną firmę od wewnątrz. Uczestnicy spotkania będą mieli możliwość porozmawiać z pracownikami oraz z przedstawicielami kadry zarządzającej. Spotkania rozpoczną się od zaprezentowania profilu działalności przedsiębiorstwa oraz od krótkiego przedstawienia jego struktury. Prezentacji tej będzie towarzyszyło oprowadzanie po siedzibie firmy. Pracownicy opowiedzą o nauce w szkole i o studiach, dzięki którym zdobyli pracę, oraz o swojej ścieżce zawodowej. Będą starali się uświadomić młodym ludziom, jak ważna jest w życiu motywacja, umiejętność wyznaczania sobie celów oraz pracowitość. Dołożą też starań, by zachęcić ich do szukania dziedziny, w której będą się rozwijać, oraz do nabywania umiejętności, które w przyszłości zapewnią im zarówno samodzielność finansową, jak i satysfakcję.

Rozmowa z Urszulą Krysą, kierowniczką świetlicy przy ul. Gorlickiej w Warszawie

Katarzyna Nowińska (Caritas Polska): Pani Urszulo, jakie macie plany na nadchodzące ferie zimowe?

Będzie się u nas działo wiele ciekawych rzeczy. Staramy się jak możemy, aby nasi podopieczni spędzili ten wolny od nauki czas w urozmaicony i aktywny sposób. Zależy nam, by sprawić frajdę dzieciom, których życie jest z różnych powodów trudniejsze niż życie ich rówieśników. Ważne, by w trakcie ferii dzieci odpoczęły od codziennych obowiązków szkolnych, ale nie zaniedbały swego rozwoju intelektualnego. W planach mamy m.in. udział w lekcjach muzealnych, wyjścia na kręgle, do kina, na basen, a także naukę jazdy na łyżwach oraz spacery edukacyjne po Warszawie. Wybierzemy się też do restauracji na zdrowy posiłek, bo jedną z naszych misji jest wyrobienie u podopiecznych zdrowych nawyków żywieniowych. Na zakończenie odbędzie się dyskoteka.

Jakie dzieci znajdują się pod opieką świetlic socjoterapeutycznych Caritas?

Mamy pod opieką dzieci z rodzin obciążonych uzależnieniami i dotkniętych przemocą. Są z nami młodzi ludzie z autyzmem, są dzieci z depresją i z różnymi innymi problemami emocjonalnymi.

Czy Pani zdaniem problemy emocjonalne i depresja dotykają coraz większej liczby młodych ludzi?

Tak, zdecydowanie. Uwidocznił to czas pandemii. Poza tym życie staje się chyba coraz bardziej stresujące, coraz większe jest jego tempo, coraz większa rywalizacja i pościg za sukcesem finansowym, co odbija się bardzo negatywnie również na dzieciach, w szczególności tych, które startują w to życie z gorszej pozycji niż ich rówieśnicy.

Jaki jest wiek Waszych podopiecznych i jak duża jest to grupa?

Nasza świetlica opiekuje się dziećmi w wieku od 6 do 13 lat. Obecnie z zajęć w świetlicy korzysta 25 dzieci. W zeszłym roku w sumie udzieliliśmy wsparcia 53 dzieciom. Zawsze jest jakaś rotacja, część dzieci przestaje chodzić, a w ich miejsce pojawiają się nowe.

W jaki sposób dziecko trafia pod Waszą opiekę?

Dzieci zawsze zapisywane są przez rodziców. Informacje o świetlicy uzyskują ze szkoły, z OPS-ów, od kuratorów lub od innych dzieci, które już uczestniczą w zajęciach w świetlicy.

Czy do świetlicy przy Gorlickiej uczęszczają jacyś młodzi obcokrajowcy?

Tak, mamy u nas dzieci uchodźców z Ukrainy oraz dzieci pochodzące z Wietnamu.

Jak wygląda dzień w świetlicy w trakcie roku szkolnego?

Nie wszystkie dzieci docierają do nas o tej samej godzinie, gdyż uczą się w różnych szkołach, a niektóre szkoły pracują w systemie zmianowym. Staramy się, jednak, aby pierwszą aktywnością każdego dziecka było odrobienie zadań domowych. Dzieci uzupełniają swoje braki biorąc udział w rożnych zajęciach, np. z logopedą, z terapeutą pedagogicznym, socjoterapeutą czy z psychologiem. Codziennie odbywają się warsztaty kulinarne. Z jednodniowym wyprzedzeniem wyznaczamy dzieci, które będą miały następnego dnia dyżur kulinarny i wraz z opiekunem przygotują posiłek dla całej grupy. Wyznaczone osoby proponują dania, które będą przygotowywane. Dzieci są bardzo kreatywne. Przyrządzamy sałatki, kolorowe i zdrowe kanapki, dania na bazie ryżu, zdrowe łakocie, a nawet pizzę z mnóstwem warzyw. Przed Bożym Narodzeniem piekliśmy pierniczki świąteczne. Czasem młodzi ludzie zaskakują nas pomysłami. Ostatnio jeden chłopiec zaproponował, abyśmy przyrządzili guacamole, czyli pastę na bazie awokado, która świetnie sprawdza się jako dodatek do pieczywa czy grillowanych warzyw.

Czy w trakcie roku szkolnego wychodzicie z grupą poza świetlicę?

Tak, oczywiście, organizujemy wyjścia do kina, do teatru, na basen. Wybieramy się na spacery do Parku Łazienkowskiego czy na Stare Miasto. Niestety zdarza się, że 8- czy 10-letnie dzieci mieszkające od urodzenia w Warszawie nigdy wcześniej nie były w Łazienkach Królewskich czy w pałacu w Wilanowie.

Czy pod opieką Waszej placówki są szczególnie uzdolnione dzieci ?

Jest z nami 8-letni chłopiec, który przepięknie maluje. Dzięki programowi Skrzydła prowadzonemu przez Caritas udało się pozyskać fundusze, z których mogliśmy opłacić prywatne lekcje malarstwa dla niego. Jego prace są zachwycające i mamy nadzieję, że dzięki naszemu wsparciu chłopiec spełni swe marzenia o studiach na uczelni artystycznej lub na wydziale architektury. Jest też 11-letnia dziewczynka bardzo utalentowana uczennica szkoły muzycznej. Wiele dzieci wykazuje talenty językowe. Tak naprawdę każde dziecko ma jakiś talent, coś, w czym jest dobre. Naszym zadaniem jest pomóc mu to odkryć i uwierzyć, że może się rozwinąć w danym obszarze.

Co sprawia Pani jako opiekunce grupy największą radość?

Poczucie, że młodzi ludzie, którymi się opiekuję, nabierają wiary w to, że mimo niełatwego startu mogą w życiu wiele osiągnąć, mogą być szczęśliwi i samodzielni. Cieszy mnie, gdy widzę jak stopniowo uczą się radzić sobie z trudnymi emocjami i gdy otwierają swoje serca na drugiego człowieka. Tak, o to właśnie nam chodzi – aby nasi podopieczni wyrośli na szczęśliwych i dobrych ludzi.

*zgodnie z Ustawą z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 149, poz. 887 z późniejszymi zmianami)

Więcej o aktywności świetlicy i spotkaniu motywacyjno-edukacyjnym w artykule „Spotkanie w firmie Generali dla dzieci i młodzieży ze świetlicy Caritas”