Jeszcze kilkadziesiąt lat temu miliony Polaków znajdowało się w tragicznej sytuacji w wyniku II wojny światowej. Kilka lat temu Syryjczycy nie wyobrażali sobie, że ich kraj dotknie tak poważny konflikt zbrojny. Bogata niegdyś Wenezuela boryka się obecnie z ogromnym kryzysem. Każdy z nas może stać się uchodźcą i być zdanym na międzynarodową solidarność. W związku z przypadającym 20 czerwca Światowym Dniem Uchodźcy przypominamy, jak Caritas Polska pomaga tym, którzy musieli opuścić swoje domy.

Uciekają przed wojną, głodem, prześladowaniami politycznymi, etnicznymi i religijnymi. Uciekają z krajów, w których życie staje się tak trudne, że niemal niemożliwe – na przykład z powodu drastycznego ograniczenia dostępu do wody i żywności spowodowanego zmianami klimatycznymi. Szukają bezpiecznego miejsca dla siebie i swoich rodzin. Niekiedy znajdują je w innych regionach własnego kraju (są wówczas uchodźcami wewnętrznymi, tzw. IDPs, od ang. Internally Displaced Persons), częściej – za granicą.

Na chwilę, a czasem na zawsze

Z pomocą przychodzi im m.in. Caritas Polska, docierając tam, gdzie uchodźcy znaleźli schronienie, ale wciąż potrzebują wsparcia: w Syrii, Kolumbii, Iraku, Jemenie, Dżibuti, Egipcie, Ukrainie, Jordanii i Palestynie.

– Bardzo często uchodźcy w momencie opuszczania swojego domu zakładają, że niedługo do niego powrócą, kiedy tylko sytuacja ulegnie polepszeniu i pozwoli na bezpieczny powrót. Jednakże w bardzo wielu przypadkach tak się nie dzieje i pobyt krótkoterminowy przeradza się w wieloletnią lub stałą egzystencję na uchodźstwie, tak jak ma to miejsce w przypadku uchodźców palestyńskich, syryjskich, somalijskich, z Południowego Sudanu i wielu innych miejsc na świecie – tłumaczy Krzysztof Iwiński, koordynator programów zagranicznych w Caritas Polska.

Świadczona uchodźcom pomoc ma różnorodny charakter, choć najczęściej polega na zaspokojeniu ich podstawowych potrzeb, czyli ułatwieniu im dostępu do żywności, lekarstw, opieki medycznej, schronienia oraz wody.

Od zapomóg po granty dla mikroprzedsiębiorstw

– Odbywa się to poprzez udzielanie wsparcia finansowego na zakup wyżej wymienionych produktów, pokrywanie kosztów zamieszkania poza obozami (Syria, Jordania), dystrybucję żywności na dużą skalę (Kolumbia, Wenezuela, iracki Kurdystan), odbudowę oraz stałe utrzymywanie ośrodków zdrowia (Jemen), a także odbudowę i utrzymanie instalacji wodnych, gwarantujących dostęp do wody pitnej (Jemen) – wylicza Krzysztof Iwiński.

– Głównym celem pomocy humanitarnej jest zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych osób poszkodowanych w wyniku kryzysu albo klęski żywiołowej. Tego rodzaju działaniem jest pomoc żywnościowa, która stanowi sedno walki z głodem i ubóstwem i łagodzi skutki kryzysu. W taki sposób działamy m.in. w Kolumbii zapewniając wsparcie żywnościowe uchodźcom z Wenezueli – wskazuje Anna Pilaszek, koordynator projektów zagranicznych w Caritas Polska. – Zasadniczo istnieją trzy podstawowe cele świadczenia pomocy żywnościowej uchodźcom i IDPs. Może ona ratować życie w sytuacji klęski lub kryzysu poprzez bezpośrednie dostarczanie żywności na terenach, na których uchodźcy znaleźli schronienie, albo na których aktywnie poszukują pomocy. Może wzmocnić ich zdolność do budowania trwałych źródeł utrzymania. Wreszcie może ich chronić przed wahaniami międzynarodowych cen żywności. Tego rodzaju pomoc jest więc często punktem wyjścia pozwalającym w szerszej perspektywie na zmianę sytuacji życiowej uchodźców, ale też fundamentem zmiany sytuacji w danym kraju czy regionie – zaznacza Anna Pilaszek.

– Tam, gdzie mamy takie możliwości, staramy się też odbudowywać potencjał ekonomiczny rodzin uchodźczych, zapewniając im pomoc w zakresie otwierania własnych, małych firm, które w miarę swojego rozwoju pozwalają na niezależność ekonomiczną tych rodzin i ich uniezależnienie się od różnych form pomocy humanitarnej. Na taką pomoc ze strony Caritas Polska mogą liczyć uchodźcy w irackim Kurdystanie, Syrii, czy Dżibuti – dodaje Krzysztof Iwiński.

Edukacja i współpraca

Poza doraźną pomocą pozwalającą zaspokoić podstawowe potrzeby uchodźców, ogromne znaczenie ma udzielanie im wsparcia służącego długofalowej poprawie warunków życia. Oprócz wspomnianych mikrograntów dla uchodźców chcących zająć się własną działalnością gospodarczą, do tego rodzaju działań należy prowadzenie zajęć edukacyjnych. Przykładem może być finansowany przez polski MSZ projekt realizowany przez Caritas Polska w Jordanii.

– Wspieramy tam uchodźców syryjskich oraz najuboższe rodziny jordańskie. W tym roku 96 gospodarstw domowych otrzyma dotacje pieniężne (67 syryjskich, 29 jordańskich). Beneficjenci są wybrani spośród tzw. uchodźców miejskich, a więc niemieszkających w obozach dla uchodźców. Wsparcie jest przeznaczane przede wszystkim na pokrycie kosztów wynajmu mieszkań. Ponadto 96 beneficjentów z tych gospodarstw otrzyma wiedzę z zakresu praw i obowiązków najemców mieszkań oraz zarządzania domowym budżetem – informuje Sylwia Hazboun z Caritas Polska.

Niesienie pomocy uchodźcom tam, gdzie uciekli oni przed grożącym im niebezpieczeństwem, wiąże się z pracą w trudnych warunkach, czasem niewiele lepszych od tych panujących w krajach pochodzenia osób korzystających z tej pomocy. Wymaga nie tylko specjalistycznej wiedzy, wrażliwości i zaangażowania, ale także umiejętności współpracy z lokalnymi partnerami, władzami, podmiotami komercyjnymi i innymi organizacjami – krajowymi i międzynarodowymi. Taką współpracę prowadzi również Caritas Polska, m.in. w Jemenie, gdzie wraz z Polską Akcją Humanitarną modernizuje i wyposaża przychodnię służącą 6,5 tys. mieszkańców okolic Imran; w Kolumbii, gdzie rozpoczęła się właśnie realizacja dużego programu dystrybucji żywności dla uchodźców z ogarniętej kryzysem Wenezueli; w Syrii, gdzie do współdziałania przy największym zagranicznym projekcie Caritas Polska (Rodzina Rodzinie) zaangażowanych jest szereg lokalnych organizacji, a także w wielu innych miejscach na świecie.

Wyobraź sobie swoją rodzinę

Dlaczego właściwie mamy pomagać uchodźcom, skoro do rozwiązania jest tyle problemów dotyczących naszego kraju i jego mieszkańców – to pytanie powraca niekiedy w publicznych dyskusjach.

– Wystarczy wyobrazić sobie siebie i swoją rodzinę w sytuacji, w jakiej znajduje się uchodźca, czyli w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia, utraty kogoś z najbliższych, w tym często głównego żywiciela rodziny, utraty dorobku całego życia oraz źródeł dalszego zarobkowania – i spróbować odpowiedzieć sobie na pytanie, czy w takiej sytuacji oczekiwalibyśmy pomocy. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu miliony Polaków znajdowało się w podobnej sytuacji, w trakcie oraz po II wojnie światowej. Jeszcze kilka lat temu Syryjczycy nie wyobrażali sobie, że tak poważny konflikt zbrojny dotknie ich kraj. To samo można powiedzieć o naszych wschodnich sąsiadach na Ukrainie. Bogata niegdyś Wenezuela boryka się obecnie z ogromnym kryzysem gospodarczym, politycznym i społecznym, dlatego tak wielu Wenezuelczyków poszukuje schronienia w innych krajach Ameryki Łacińskiej. Te wszystkie przykłady pokazują, że w krótszej bądź dłuższej perspektywie czasu każdy z nas może stać się uchodźcą potrzebującym wsparcia od innych ludzi – podkreśla Krzysztof Iwiński z Caritas Polska.

Kraje, w których Caritas Polska pomaga obecnie uchodźcom oraz powody, dla których ludzie ci musieli opuścić swoje domy

  • Syria – uchodźcy wewnętrzni (IDPs) – na skutek działań wojennych
  • Kolumbia – uchodźcy z Wenezueli – na skutek kryzysu ekonomiczno-społecznego
  • Jemen – głównie uchodźcy z Somalii oraz uchodźcy wewnętrzni – na skutek działań wojennych
  • Jordania – uchodźcy z Syrii – na skutek działań wojennych
  • Irak/iracki Kurdystan – uchodźcy wewnętrzni (IDPs, głównie Jazydzi) – na skutek działań wojennych
  • Dżibuti – uchodźcy z Jemenu – na skutek działań wojennych
  • Kolumbia – uchodźcy z Wenezueli – na skutek kryzysu ekonomiczno-społecznego
  • Ukraina – uchodźcy wewnętrzni (IDPs) – na skutek działań wojennych
  • Egipt – uchodźcy z Erytrei oraz Południowego Sudanu – na skutek działań wojennych i sytuacji politycznej
  • Palestyna (Strefa Gazy) – uchodźcy wewnętrzni – na skutek trwającego konfliktu politycznego

O tym, jak pomóc uchodźcom razem z Caritas Polska, przeczytasz na stronach: