W dniach 24-25 października br. w Warszawie odbyło się Zgromadzenie Dyrektorów Caritas. W czasie obrad podejmowano najważniejsze tematy dotyczące dotychczasowej i planowanej pomocy niesionej przez Caritas w Polsce i za granicą. 

Dwudniowe obrady rozpoczął modlitwą ks. bp Wiesław Szlachetka, przewodniczący Komisji Charytatywnej KEP, a słowo wstępne wygłosił ks. dr Marcin Iżycki, dyrektor Caritas Polska.

— Tragedia ostatnich wydarzeń w Ziemi Świętej kieruje naszą uwagę właśnie w ten rejon świata. Wszyscy zadajemy sobie pytanie, jak rozwinie się obecny konflikt i co to oznacza dla naszych podopiecznych. W tym kontekście warto przywołać słowa papieża Franciszka, aby ucichła broń, aby zostały wysłuchane wołania o pokój ubogich ludzi, dzieci. Pamiętajmy, że wojna przekreśla przyszłość! — przekazał ks. Iżycki.

Podsumowanie działalności zagranicznej Caritas

W ramach podsumowania działalności zagranicznej Caritas skupiono się na realizowanych programach na Bliskim Wschodzie, takich jak Rodzina Rodzinie, Szkoła Szkole czy projekty dla mikroprzedsiębiorców. Radosław Sterna, kierownik Działu Bliskiego Wschodu Caritas Polska, podzielił się wnioskami z niedawnej wizyty delegacji Caritas w Libanie i Syrii (więcej o wizycie studyjnej Caritas Polska na stronie caritas.pl). Według niego do najważniejszych działań należy kontynuacja programów pomocowych dla lokalnych wspólnot, w tym chrześcijan. Codziennością wszystkich mieszkańców Syrii jest wojna, zaś obywateli Libanu – chaos i kurczenie się kontroli organizacji państwowej.

Odpowiedzią na te wyzwania jest m.in. program Rodzina Rodzinie. Ponad 4500 syryjskich rodzin otrzymuje stałe wsparcie finansowe, dzięki któremu może zakupić żywność, leki lub posłać dzieci do szkół. Obecnie coraz więcej parafii w Polsce włącza się do pomocy. Zaproszony gość, ks. Jerzy Sieńkowski, proboszcz parafii w Jabłonnej, prezentował sukcesy jakie jego stosunkowo mała parafia (1600 osób) osiąga, gromadząc regularne wpłaty na poziomie 6000 zł miesięcznie! Wspólnota się angażuje, inicjuje nowe akcje pomocowe, przyjmuje pracowników Caritas z Syrii, którzy osobiście dziękują za udzielane wsparcie.

Dyrektorzy Caritas diecezjalnych wyrazili zainteresowanie kolejnym projektem, jakim jest wsparcie mikroprzedsiębiorstw, który pozwala beneficjentom odzyskać samodzielność finansowy i poczucie godności. Dominik Derlicki, szef misji Caritas Polska w Syrii i Libanie, przedstawił szczegóły organizacyjne projektu:

— Kiedy środki są zaakceptowane przez nadzorujący program Hope Center, przedsiębiorca nie dostaje pieniędzy do ręki. To partnerzy Caritas Polska kupują produkty potrzebne do rozwinięcia biznesów. Chodzi o uniknięcie ryzyka sztucznego zawyżania cen materiałów. Dodatkowo, by pobudzić wysiłki przedsiębiorców, ci muszą zadeklarować, że po dwóch latach od początku finansowania przedsiębiorstw, zwrócą równowartość 15-20% z otrzymanych środków, co z jednej strony ma gwarantować rentowność pomysłu, z drugiej wesprzeć kolejnych przedsiębiorców. Do tej pory zrealizowanych zostało 600 pomysłów! – przekazał Dominik Derlicki.

Jako kolejny prelegent głos zabrał Radosław Marlęga, stojący na czele Rady Doradców Społecznych Caritas Polska, który przybliżył dyrektorom zagadnienia związane z bezpieczeństwem w sieci. O wyzwaniach, jakie można dojrzeć z naszej perspektywy (spowodowanych zmianami klimatycznymi, niepewnościami na rynkach finansowych etc.) opowiedział Ludwik Kotecki, doradca społeczny Caritas Polska.

O pomocy żywnościowej w Polsce

Tematykę pomocy żywnościowej i rzeczowej przedstawił na Zgromadzeniu kierownik działu w Caritas Polska Bartłomiej Kulisz, który podsumował realizację projektów Caritas w ramach perspektywy budżetowej Programu Operacyjnego Pomocy Żywnościowej (POPŻ) w latach 2014-2020. Całkowita wartość wsparcia beneficjentów oraz Organizacji Partnerskich Regionalnych w realizacji programu wyniosła prawie 400 mln zł, a wsparcie otrzymało średnio rocznie 265 tys. osób. W ramach POPŻ w latach 2014-2023 przekazano prawie 7 mln paczek i blisko 3 mln posiłków. Realizacja dystrybucji w ramach nowego podprogramu dofinansowanego z Funduszy Europejskich na Pomoc Żywnościową (FEPŻ) w 2023 roku będzie odbywać się na podobnych zasadach jak w POPŻ.

Następnie omówiono program Spiżarnia Caritas, który obecnie wspierany jest kampaniami edukacyjnymi z sieciami handlowymi w ramach ustawy o niemarnowaniu żywności. Realizując program Caritas współpracuje z 1350 sklepami, 18 hurtowniami i 22 magazynami.

Omawiano również funkcjonowanie jadłodajni Caritas, które w tym roku otrzymały kolejne dofinansowanie. Dzięki niemu 33 jadłodajniom w całym kraju przekazane zostało wyposażenie. W sumie Lidl Polska przekazał na wsparcie jadłodajni 1,5 mln zł od 2018 roku. Jadłodajnie Caritas wydają kilka milionów ciepłych posiłków w ciągu roku. Coraz częściej korzystają z nich seniorzy zagrożeni ubóstwem (39%). Dużą grupę stanowią także bezdomni (30%), rośnie też grupa osób z niepełnosprawnością i rodzin. Obecnie w całym kraju działają 74 jadłodajnie, a do końca 2023 r. będzie ich 80. W sumie jadłodajnie Caritas wydają dziennie 12 tys. posiłków i 1600 paczek. Średnio do jednej jadłodajni przychodzi 100-150 osób dziennie, ale są też takie, które obsługują 400, a nawet ponad 1000 osób.

Wśród tematów związanych z pomocą żywnościową nie zabrakło również tematu akcji ogólnopolskich zbiórek żywności „Tak. Pomagam!”. Najbliższa odbędzie się w dniach 8-9 grudnia 2023 r. w 2048 sklepach w całym kraju. Od 2011 do 2023 r. zebrano w ramach tych zbiórek prawie 7500 ton żywności.

W części poświęconej pomocy żywnościowej wspomniano również o akcji Wigilia Caritas organizowanej przez Caritas we współpracy z Selgrosem od 2017 r. W tym Wigilię Caritas zaplanowano dla 23 tys. osób.

Temat pomocy migrantom nadal bardzo ważny

Nadal pilnym zadaniem Caritas w Polsce jest pomoc migrantom i uchodźcom w Polsce. Przedstawiono dyrektorom wyniki z kończącego się Emergency Appeal Polska na rok 2022, w ramach którego powstało ponad 28 Centrów Pomocy Migrantom i Uchodźcom w całej Polsce. Michał Korzeniowski i Paulina Babis, którzy reprezentowali dział migrantów, przekonywali o tym, jak ważna jest integracja ukraińskich uchodźców z polskim społeczeństwem. Coraz ważniejsze staje się wsparcie uchodźców w zakresie psychologicznym oraz docieranie do oddalonych miejscowości, gdzie znajdują się zagrożeni społecznym wykluczeniem. Z myślą o nich powstały mobilne zespoły pomocy. Następnie przedstawiono szczegóły dotyczące pomocy dla ponad 50 tysięcy beneficjentów zarejestrowanych w Centrach. Zwrócono również uwagę na możliwość pozyskania nowych funduszy, przygotowanych przez instytucje unijne. Poruszono również kwestię współpracy z UNHCR.

Więcej o Centrach Pomocy Migrantom i Uchodźcom na stronie caritas.pl/centra-pomocy-migrantom-i-uchodzcom-w-polsce

Rozwijanie pomocy seniorom coraz bardziej istotne

Drugi dzień spotkania rozpoczął się od tematyki senioralnej. Aktualne informacje o programach dla seniorów i planach na przyszłość przedstawiła dr Monika Figiel. Wśród omawianych możliwości były programy dla instytucji opiekujących się osobami niesamodzielnymi. Caritas prowadzi w tej chwili ok. 250 takich instytucji – m.in. hospicja, domy opieki społecznej, zakłady opiekuńczo-lecznicze, mieszkania chronione. Marka hospicjów prowadzonych przez Caritas jest bardzo doceniana z uwagi na dodatkowy wymiar duchowy ich działalności, których nie mają instytucje świeckie.

Podkreślano, że w przyszłości temat seniorów będzie bardzo istotny z uwagi na starzejące się społeczeństwo. W Polsce powinniśmy się zastanowić, jak wykorzystać potencjalne możliwości starzejącego się społeczeństwa i jak reagować na pojawiające się wyzwania. Na pewno ważnym zagadnieniem jest jak najskuteczniej pozyskiwać darczyńców i fundusze na programy senioralne, by uzyskać stabilność planowania wydatków w ramach – w większości długofalowych – programów.

Jednym z ważniejszych zadań jest aktywizowanie seniorów i pozyskiwanie wolontariuszy chcących wspierać osoby starsze. Te działania powinny prowadzić do przedłużenia samodzielności seniorów. Deinstytucjonalizacja opieki nad seniorami to kolejna ważna zmiana. Mniejsze, bardziej kameralne placówki, z indywidualnym podejściem do podopiecznych wydają się być najlepszym rozwiązaniem.

Na koniec podsumowano drugi rok szkoleń wolontariuszy Caritas związanych z programem „Na codzienne zakupy”. Odbyło się 15 szkoleń w różnych diecezjach, w ramach których przeszkolono 800 wolontariuszy. Szkolenia odbyły się dzięki wsparciu Fundacji Biedronki, która na przeszkolenie każdego uczestnika przekazała po 300 zł. Tematami szkoleń były m.in. formacja duchowa, żywienie osób starszych, komunikacja i budowanie wspólnot, program Laudato Si i turystyka.

W Caritas diecezjalnych funkcjonuje łącznie ok. 236 placówek opieki długoterminowej i wsparcia tej opieki oraz placówek hospicyjno-paliatywnych. Przebywa w nich w sumie 12 tys. pacjentów (dane z roku 2022). Wśród nich jest 50 hospicjów. W październiku br. odbyła się pierwsza wizyta studyjna w hospicjum Caritas. Uczestnicy spotkania odwiedzili Caritas Diecezji Kieleckiej. Podkreślono potrzebę budowania marki Hospicja Caritas – wyróżniającej się profesjonalizmem i aspektem duchowym będącym inspiracją i podstawą działania. Przedstawiono zgromadzonym stronę hospicjowo.caritas.pl, którą Caritas będzie promować jako portal informacji o hospicjach Caritas w całej Polsce.

Podnoszenie kwalifikacji i formacja wolontariuszy

Kolejne ważne zagadnienie poruszył ks. Tomasz Roda, zastępca dyrektora Caritas Polska, który w organizacji odpowiada za rozwój działu wolontariatu. Ks. Tomasz przywołał temat formacji wolontariuszy Parafialnych Zespołów Caritas oraz Szkolnych Kół Caritas:

— Formacja wolontariuszy dotyka tego, co najistotniejsze w zakresie powołania i misyjności Kościoła. Naszym zadaniem jest nie tylko dbanie o rozwój wolontariatu w wymiarze aktywności i dodanie kolejnych zadań w działalności społecznej, ale i zadbanie o ich duchowy rozwój — przekonywał ks. Roda.

Dodał też, że warto dbać o jakość i formę spotkań podnoszących kwalifikację wolontariusza, a także doceniać i wspierać jego zaangażowanie. Kluczowe jest szukanie liderów wolontariatu, którzy byliby w stanie natchnąć swoje zespoły do autentycznego przeżywania swojej misji. Omówione zostały również zagadnienia przyszłorocznego Dnia Dobra. Ponadto zachęcano dyrektorów do włączenia się w Festiwal Wolontariatu (przewidziany w dn. 1-3 grudnia br.), podczas którego zostaną wyróżnione najlepsze Szkolne Koła Caritas w Polsce. Jako przykład podano zaangażowanie jednej ze szkół w zbiórkę funduszy na rzecz swoich rówieśników w pogrążonej w wojnie Syrii.

Na koniec Zgromadzenia głos zabrali pracownicy Centrum Analiz Problemów Społecznych Caritas Polska. Przedstawili oni plany dotyczące działalności Centrum, przede wszystkim w dziedzinie rzecznictwa i dalszego monitorowania ścieżek rozwoju konkretnych diecezjalnych Caritas, oraz opowiedzieli o pracy nad stworzeniem kompendium dobrych praktyk dla nich.

Jednym z ciekawszych zagadnień poruszanych podczas Zgromadzenia był nowy krajowy system e-faktur, o którym mówił ks. Stanisław Słowik, dyrektor Caritas Kielce.

Ciekawą inicjatywę zaprezentowali przedstawiciele Caritas Archidiecezji Poznańskiej. Polega ona na zakupieniu wyjątkowego kalendarza adwentowego, który ma pomóc dzieciom w przygotowaniu się świąt Bożego Narodzenia. Więcej szczegółów można znaleźć na stronie boskiadwent.pl